Verrekening bij faillissement

Mag u schulden en vorderingen verrekenen in een faillissement?

Het kan voorkomen dat u een vordering heeft op een failliete vennootschap maar dat u ook een schuld heeft aan die vennootschap. De curator schrijft u aan om die schuld te voldoen. Hoe luiden de regels omtrent verrekening in faillissementen en waar moet je op letten als je verrekeningen doet in een rekening-courantverhouding?

De algemene regel over verrekening bij faillissement

Bij een faillissement is de algemene regel dat schulden die voortvloeien uit handelingen van voor faillissement verrekend mogen worden met vorderingen die ook voortvloeien uit handelingen van voor faillissement. Als u als faillissementsschuldeiser vóór het faillissement van uw debiteur facturen heeft verstuurd en uw debiteur heeft voor zijn werkzaamheden ook facturen aan u verstuurd, dan mag verrekend worden. Stel dat uw debiteur nog geen facturen heeft gestuurd voor zijn voor het faillissement al verrichte werkzaamheden en dat de curator deze facturen laat opstellen en verzenden na faillissement, ook dan mag u verrekenen. Zijn vordering vloeit immers voort uit werkzaamheden van voor het faillissement.
Anders is dat wanneer de curator een factuur stuurt voor werkzaamheden die hij na faillissementsdatum heeft laten verrichten. Die mag u dan niet verrekenen met de door u voor het faillissement verstuurde facturen.

Verrekeningsverbod

Als tussen u en de failliet een verrekeningsverbod is overeengekomen, dan mag ondanks het voorgaande niet verrekend worden. Een dergelijk verrekeningsverbod staat dan opgenomen in de overeenkomst of algemene voorwaarden. U zult dan uw vordering moeten indienen in het faillissement en hopen dat er nog iets uitkomt, terwijl u wel het volle pond zult moeten betalen aan de curator.

Geen verrekening bij overname of schuld in zicht van faillissement

De wet verbiedt verrekening met een schuld of vordering die voorafgaand (of na) het faillissement te kwader trouw is overgenomen. Te kwader trouw betekent dan: in de wetenschap dat een faillissement onvermijdelijk was. De gedachte hierachter is dat schuldeisers als een faillissement te verwachten is, hun positie niet meer mogen verbeteren of de positie van andere schuldeisers benadelen. Als A weet dat F failliet gaat en een vordering op F heeft van 1000, dan is dat in wezen een vordering die waardeloos is omdat F die niet kan voldoen. Maar als B nog 900 verschuldigd is aan F en die ook niet kan voldoen, dan zouden zij kunnen overwegen dat B aan A iets betaalt en de vordering van A op F overneemt. Als dan de curator komt, beroept B zich op verrekening.
Hier steekt het verrekeningsverbod dus een stokje voor.

Verrekeningsverbod bij rekening-courant

Hoewel dit verrekeningsverbod bij een schuldoverneming of overname van een vordering op het oog niets met een rekening-courant van doen lijkt te hebben, heeft dit wel enorme impact op rekening-courantverhoudingen binnen groepsmaatschappen of tussen vennootschappen en hun bestuurder.

Een rekening-courant is immers een doorlopende verrekening van vorderingen en schulden. Als de ene vennootschap iets betaalt voor de ander, dan maakt deze zich voor dat bedrag tot schuldeiser van de ander. De Hoge Raad heeft dit gelijk gesteld met de regeling van schuldoverneming en overname van vorderingen. Vanaf het moment dat bij bijvoorbeeld een groepsvennootschap wetenschap bestaat van een aankomend faillissement van een vennootschap binnen de groep, dan zullen alle debiteringen en crediteringen als overname van vorderingen en schulden worden beschouwd. Betaalt een Holding een rekening voor haar later failliete dochtermaatschappij waardoor de vordering van die dochtermaatschappij afneemt, dan kan de curator van die dochtermaatschappij die vermindering (in dat geval een creditering) negeren.

Groot risico voor bestuurders en groepsmaatschappijen bij verrekening in rekening-courant

Omdat de verrekeningen in een rekening-courant vaak tot kort voor het faillissement door lopen, ontstaat er een groot risico voor groepsmaatschappijen en de bestuurder. De curator zal een moment bepalen waarop ieder van hen moest hebben geweten van een aankomend faillissement en zal hij alle mutaties in de rekening-courant kritisch bekijken. In feite is het boekmoment het moment van de verrekening. En aangezien vaak voorafgaand aan het faillissement de boekhouding nog even snel in orde wordt gemaakt, vinden de grote boekingen vaak kort voor faillissement plaats. Dit kan dus grote gevolgen hebben als die boekingen hebben bewerkstelligd dat rekening-courantvorderingen van de failliete vennootschap op haar groepsvennootschappen of bestuurder zijn weggepoetst.

De bankrekening als rekening-courant en risico’s voor de borg

Ook een bankrekening is een rekening-courant. De Hoge raad heeft een creditering op de bankrekening van de failliet ook als een schuldoverneming aangemerkt. Als een debiteur op de rekening van een latere failliet betaalt, maakt de bank zich tot schuldenaar van de rekeninghouder (failliet). Als dat gebeurt op een moment dat de bank weet dat een faillissement onvermijdelijk was, kan de curator dat bijgeschreven bedrag opeisen bij de bank als hij kan bewijzen dat de bank wist van het onvermijdelijke faillissement. Het kan zo zijn dat de bankstand daardoor weer negatief wordt. Dat kan voor iemand die borg staat of hoofdelijk aansprakelijk is voor een bankschuld een probleem opleveren.

Juridisch advies over rekening-courant en verrekening bij dreigend faillissement

De faillissementsadvocaat van ons team Faillissementrecht kan u deskundig juridisch advies geven over uw rekening-courantverhouding bij een aankomend faillissement. Bij geschillen met de curator over verrekening in rekening-courant kan de advocaat u juridische bijstand verlenen om een rechtszaak te voorkomen. En mocht het onverhoopt tot een procedure komen, dan gaan wij tot het uiterste om uw belangen te beschermen. Een faillissementsrecht advocaat van RST advocaten wordt door de rechtbank te Breda regelmatig benoemd tot curator in faillissementen, wat niet alleen handig is qua kennis en kunde, maar ook in de contacten met collega-curatoren.